Bảo tàng Đắk Lắk không chỉ là cơ sở nghiên cứu khoa học mà còn là trung tâm văn hóa mang tính xã hội rộng lớn. Bảo tàng có các chức năng: Nghiên cứu khoa học, sưu tầm, kiểm kê, bảo quản, phục chế, trưng bày, trình diễn… để giới thiệu và giáo dục về những giá trị lịch sử – văn hóa dân tộc đến công chúng trong và ngoài nước.
Quá trình hình thành
Với chủ trương lưu giữ, giới thiệu và giáo dục những giá trị lịch sử, văn hoá của các dân tộc tỉnh Đắk Lắk đến với công chúng trong và ngoài nước, Nghị quyết Tỉnh ủy Đắk Lắk lần thứ VII năm 1977 đã đề ra “Cần có những kế hoạch xúc tiến công tác bảo tồn, bảo tàng”.
Được sự quan tâm, tạo điều kiện của các cấp lãnh đạo tỉnh Đắk Lắk và sự nỗ lực hết mình của những cán bộ có tâm huyết, ngày 02/9/1977, Nhà Truyền thống tỉnh Đắk Lắk được thành lập do đồng chí Y Yung Adrơng cán bộ tập kết vào làm Trưởng phòng Bảo tồn bảo tàng kiêm Chủ nhiệm Nhà Truyền thống, trụ sở chính tại số 01 đường Lê Duẩn, với khoảng 500 hiện vật.
Đến năm 1984, được sự giúp đỡ của giáo viên và các sinh viên Khoa Bảo tàng trường Đại học Văn hóa Hà Nội, Nhà Truyền thống được tổ chức trưng bày lại với quy mô và chất lượng hơn.
Năm 1990 Nhà Truyền thống được đổi tên thành Bảo tàng tổng hợp tỉnh Đắk Lắk (gọi tắt là Bảo tàng Đắk Lắk). Năm 1995, Bảo tàng Đắk Lắk được công nhận là Bảo tàng hạng II.
Tháng 10/2004, Bảo tàng Đắk Lắk là một trong 5 Bảo tàng Việt Nam được xây dựng với sự hợp tác của các chuyên gia về bảo tàng học của Cộng hòa Pháp và Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam trong khuôn khổ Dự án phát huy di sản bảo tàng Việt Nam (gọi tắt là Dự án FSP) với dạng viện trợ không hoàn lại. Mục đích của dự án nhằm nâng cao phần trưng bày hiện vật và cải thiện công tác đón tiếp khách tham quan theo chuẩn mực chất lượng quốc tế. Đồng thời, góp phần nâng cao trình độ, năng lực và khả năng làm việc độc lập cho cán bộ Bảo tàng. Ngày 27/02/2008 Bảo tàng được khởi công xây dựng do UBND tỉnh Đắk Lắk làm chủ đầu tư, công ty Kiến trúc HAAI thiết kế, đơn vị thi công là Công ty TNHH xây dựng Phú Xuân. Đây là công trình có kiến trúc độc đáo mang phong cách hiện đại kết hợp với truyền thống của các tộc người Tây Nguyên. Công trình có tổng diện tích xây dựng hơn 9.000m2 với chiều dài 130m, chiều rộng 65m, gồm các khu trưng bày, khu kho bảo quản và khu làm việc.
Với nỗ lực không ngừng của toàn thể cán bộ, viên chức Bảo tàng, ngày 21/11/2011, nhân dịp kỷ niệm 105 năm thành lập tỉnh Đắk Lắk, Lễ khánh thành Bảo tàng Đắk Lắk đã được Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh Đắk Lắk tổ chức long trọng. Sự kiện này đã đánh dấu một bước phát triển mới của Bảo tàng Đắk Lắk và cũng là mốc son quan trọng trong tiến trình xây dựng và phát triển của Đắk Lắk nói riêng và ngành Bảo tàng khu vực Tây Nguyên nói chung.
Năm 2012, nhân kỉ niệm 36 năm thành lập, Bảo tàng được vinh dự đón nhận Huân chương Lao động hạng III.
Tháng 01/2014 Bảo tàng chính thức gia nhập tổ chức ICOM, là cơ sở quan trọng để Bảo tàng có những hướng phát triển chiến lược, tạo những bước đột phá trong hoạt động của mình.
Ngày 19/8/2014, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ban hành quyết định số 2641/QĐ-BVHTTDL về việc xếp hạng I cho Bảo tàng. Hiện nay Bảo tàng Đắk Lắk đang từng bước khẳng định vị thế của mình để vươn lên một tầm cao mới.
